De belangrijkste redenen waarom vrouwen een bekkenbodemspecialist bezoeken, zijn urine-incontinentie, ongemak tijdens de geslachtsgemeenschap of littekenpijn na de bevalling. Dankzij de mentaliteitsverandering door culturele vooruitgang, de toegang tot informatie en het streven naar gezondheid, zijn er iedere dag meer vrouwen die hulp vragen aan een fysiotherapeut om hun problemen met de bekkenbodem op te lossen. Het zijn moderne vrouwen die hun levenskwaliteit willen verbeteren.

Om meer te weten te komen over dit onderwerp dat voor een groot deel van de maatschappij nog relatief onbekend is, hebben we Maria Carmen Carrillo Leal geïnterviewd. Ze is fysiotherapeute, gespecialiseerd in bekken(bodem)problematiek en directrice van de CIFIP (Perineaal Integraal Fysiotherapeutisch Centrum), het eerste centrum dat gespecialiseerd is in bekkenbodemrevalidatie in Alicante.

Wat is en waar zit de bekkenbodem precies?

De bekkenbodem is het geheel van de spieren en het fasciaal weefsel dat zich in het onderste deel van de bekken bevindt en dat dient als ondersteuning van de ingewanden, anus, vagina en urinebuis. Het maakt daarom deel uit van het urineren, het ontlasten, van het geboortekanaal en het speelt een belangrijke rol bij seksuele relaties.

Wij fysiotherapeuten noemen het het bekkenmembraan of perineum, omdat het geen vlakke bodem is maar een set spieren en banden in de vorm van een gewelf dat de ingewanden ondersteunt.

Wat voor problemen kunnen er ontstaan bij de bekkenbodem?

De pathologieën gerelateerd aan de bekkenbodem, kunnen onderverdeeld worden in twee groepen. Aan de ene kant zijn er de problemen die ontstaan door zwakte van de spier, zoals urine-incontinentie, genitale prolaps (het uitzakken van de vagina), diastase of constipatie. Aan de andere kant kunnen er problemen ontstaan die te maken hebben met overmatige aanspanning van de spieren bij het perineum.

Het perineum kan, net als elke andere spier in het lijf, samentrekken. Deze samentrekkingen kunnen pijn veroorzaken tijdens geslachtsgemeenschap, aan het stuitje bij het zitten, of aan littekens in de buik (keizersnede) en episiotomie.

Het verschijnen van wat voor symptoom dan ook, is een alarmsignaal dat de vrouw een specialist zou moeten raadplegen.

Wat voor invloed heeft het op het dagelijks leven?

De levenskwaliteit van deze patiënten verslechtert. Veel vrouwen vermijden bepaalde fysieke activiteiten vanwege onvrijwillig urineverlies. Anderen vermijden het drinken van vloeistoffen of zoeken precies op waar ieder openbaar toilet te vinden is.

In de gevallen waarin seksuele relaties pijnlijk worden, heeft dit ook invloed op de relatie met de partner. Of wanneer er buikdiastase optreedt, kan de buik de vorm en stevigheid niet meer herstellen. De vrouw voelt dan alsof haar lijf niet meer is wat het was, wat voor onzekerheid kan zorgen.

In mijn ervaring, hebben de vrouwen die naar mijn consult komen iets gemeen: ze hebben een bepaalde mentaliteit. Ik vind het super dat wanneer ik vraag wat hun doelen zijn voor de revalidatie en ze me zeggen: “Ik wil weer mezelf zijn en me goed voelen”.

Hoe kan de bekkenbodem voor, tijdens en na de zwangerschap behandeld worden?

De zwangerschap is het perfecte moment om alle mogelijke problemen met de bekkenbodem te voorkomen. Het zou goed zijn om een abdominaal en bekkenonderzoek uit te voeren zodra het eerste trimester voorbij is. Vanaf dat moment kan er wanneer er problemen worden ontdekt, er gewerkt worden aan het in goede conditie blijven. Zo kan onvrijwillig urineverlies, diastase, ischias, spit of pijn aan de ribben voorkomen worden. Als alles goed beoordeeld wordt, wordt het aangeraden om aangepaste oefeningen te doen voor de zwangerschap.

Na de bevalling staat het herstel centraal. Dat wil zeggen dat als de moeder geen urineverlies, pijn aan het litteken of pijn tijdens seksuele relaties heeft, er gewerkt zal worden aan het herstellen van de buik- en perineale spieren.

Als een van deze alarmsignalen verschijnt, zal revalidatie moeten worden uitgevoerd.

Welke fysieke activiteiten worden aangeraden om de bekkenbodem te verbeteren?

Iedereen zou in staat moeten zijn om elke vorm van lichaamsbeweging te doen, omdat het gezond is om in beweging te blijven. Het geheim zit hem in de manier waarop de oefening wordt uitgevoerd.

Er zijn sporten die geschikter zijn, omdat ze minder risico met zich meebrengen. Hypopressieve training is bijvoorbeeld heel geschikt voor de periode na de bevalling.

Er zijn anderen oefeningen die als impactoefeningen worden beschouwd, zoals hardlopen of krachttraining. Vanuit mijn oogpunt is het belangrijk om de oefening op een goede manier uit te voeren en geen risico te lopen. Het is goed om te werken aan de connectie tussen de bekken en de buikspieren. Dit helpt je om naast de training, ook te werken aan het versterken van de perineale spieren.

Ik raad aan om je individueel te laten beoordelen door een fysiotherapeut, om er zo zeker van te zijn dat de bekken en de buik juist werken.

Wat is de synergie tussen abdomen en de bekken?

De synergie tussen abdomen en bekken is een onvrijwillige samentrekking van de diepe spieren, bekkenbodem en de dwarse buikspier. Net vóór een hoest, nies of sprong, trekt deze spier zich samen. Er zijn drie groepen die deze synergie kunnen verliezen: personen met lage rugpijn, abdominale of lumbale operaties of zwangere vrouwen.

Daarom is het nodig om deze synergie weer in balans te krijgen voordat de vrouw intensief gaat sporten. We bieden klassen aan waarin we specifiek hierop trainen.

Denk je dat er een verandering in mentaliteit aan het plaatsvinden is in de huidige maatschappij de behandeling van de bekkenbodem?

Ja, zonder twijfel. De culturele groei, de toegang tot informatie en de zoektocht naar gezondheid hebben allemaal grote invloed op deze verandering. De patiënten die naar mijn consult komen zijn heel verschillend, zowel in mentaliteit als de symptomen die ze ervaren.

Is het gebruik van materiaal om de bekkenbodem te verstevigen (vaginale balletjes) en het uitvoeren van de welbekende Kegeloefeningen voor iedereen aan te raden?

Vanuit de fysiotherapie vermijden we een algemene aanpak voor patiënten. Zoals we al eerder hebben besproken, wordt de patiënt in de ideale situatie individueel beoordeeld en wordt er gekeken of de vaginale balletjes geschikt zijn voor die specifieke patiënt.

Een goed voorbeeld: de vrouw brengt een balletje in en als deze valt, zou ze het niet opnieuw moeten gebruiken zonder eerst revalidatie te doen. Ook voor vrouwen die bekkenpijn hebben, zijn Kegeloefeningen juist niet aan te raden en is het verstandig om eerst met een professional te overleggen.

Hoe zie je de toekomst van gespecialiseerde perineale fysiotherapie voor je?

Ik vind het goed dat deze vraag word gesteld. Ik hoop dat ik dit interview over enkele jaren terug kan lezen en dat het uit is gekomen.

Naar mijn mening zouden er in de toekomst speciale instellingen moeten komen waar iedere persoon, man of vrouw, heen kan om twijfels of symptomen te bespreken en om vanuit een multidisciplinaire aanpak kan worden geholpen. Zorgprofessionals vullen elkaar aan vanuit een gezamenlijke visie en teamwork, zal de patiënt er het meest profijt van hebben.

Ik geloof vooral dat zorgprofessionals de patiënten kunnen helpen wanneer symptomen zich voordoen, maar de patiënt moet zelf initiatief nemen in het proces en zelf beslissingen nemen.