Laat ik mijzelf eerst voorstellen; ik ben Astrid en ben door middel van eiceldonatie moeder geworden van twee prachtige kinderen. Ik heb gekozen voor eiceldonatie vanwege mijn leeftijd en de complicaties die er konden ontstaan bij het gebruik van mijn eigen eicellen.

In Nederland is er op dit moment ophef over het feit dat zaaddonoren ten tijde van gegarandeerde anonimiteit inmiddels opgespoord kunnen worden. Daarnaast is het onderwerp van een arts die zijn eigen zaad gebruikte om kinderwensen te vervullen via een Nederlandse fertiliteitskliniek en regulier ziekenhuis waar hij werkzaam was, als ook een ander ziekenhuis gebruikte te vaak dezelfde donor en hield dit niet voldoende bij in de administratie volop in het nieuws.

De vraag is waarom kies je voor een donor? Daar zijn al veel antwoorden op mogelijk, maar de meest voorkomende is dat de vrouw alleenstaand is of een partner heeft die geen zaad kan produceren (man danwel uiteraard vrouw) of dat de aanwezige eicellen van onvoldoende kwaliteit zijn dat bij het vervullen van die allesomvattende kinderwens uitgeweken wordt naar eiceldonoren. In Nederland is de laatste groep erg moeilijk te bedienen omdat de meeste vrouwen dan liever hun eigen eicellen invriezen en de emotionele lading bij een vrouw meestal anders ervaren wordt dan bij een zaaddonor.

Jaren geleden konden de BOM-moeders op deze manier toch moeder worden en waren daarmee gelukkig. Inmiddels is die eerste generatie kinderen volwassen en er dient zich een ander probleem aan waar de meeste moeders toen helemaal niet mee bezig waren; “hoe zou mijn kind dit ervaren?”. Opgroeien zonder vader is al iets, maar niet weten wie je vader is, om nog maar te zwijgen over uiterlijke kenmerken, karaktereigenschappen die nu niet te plaatsen zijn, familie en eventuele ziektes…

Een ‘donorkind’ (inmiddels volwassen) vertelde mij pasgeleden na aanleiding van ons eigen verhaal dat zij erg veel moeite heeft met het egoisme van destijds en het ervaart als het probleem verleggen naar haarzelf. Zij had haar vader kunnen vinden via een (commericële-) DNA-bank in de VS, had ook contact gehad en daarmee was voor haar een stukje helderheid gecreëerd.

Echter kun je wel de vraag stellen wat dat met de positie van de donor doet? Deze heeft op basis van een anonimiteitsgarantie een daad verricht (het ‘schenken’ van zaad of een eicel) en willen misschien helemaal niet geconfronteerd worden met het resultaat van hun daad. Ik heb een aantal (mannelijke-) kennissen in mijn omgeving gevraagd en zij waren eigenlijk unaniem deze mening toegedaan. Ze hadden zeker wel empathie voor de gevoelens van de kinderen die ontstaan waren, maar ervoeren geschetst scenario als ernstige inbreuk op hun privacy. En de laboratoria waar deze tests ondergaan worden waren niet de organisaties waar zij een overeenkomst mee hadden gesloten. Er zitten dus behoorlijk wat (emotionele- en juridische-) haken en ogen aan dit onderwerp.

Te oordelen over mensen die kiezen voor een donor is makkelijk. Maar er zit altijd een verhaal aan vast. De pijn, de wanhoop van de wensouders en de oplossing die dan geboden wordt door middel van die donoren. Wat doe je dan? Wat zou jij doen?

In Spanje is het bij wet geregeld dat de donoren (eicel- en zaaddonoren) anoniem zijn. Tenzij er sprake is van een levensbedreigende situatie van het kind (welke leeftijd dan ook), dan kan bij de rechtbank via een advocaat een verzoek worden ingediend, onderbouwd met voornoemde moverende redenen. IVF Spain houdt zich uiteraard aan deze wet. Maar de vraag werpt zich op of wetten, net zoals deze in Nederland bestonden tot voor een aantal jaren geleden, niet achterhaald worden door techniek? Dezelfde techniek die het mogelijk maakt de meest complexe situaties om te buigen tot een succesvolle zwangerschap en in de VS zelfs tot het kiezen van het geslacht van een baby? Het zijn ethische dilemma’s die niet in een blog opgelost kunnen worden. Dat hoeft ook helemaal niet.

Mijn man en ik hebben voordat we deze stap gezet hebben hier veel over gesproken. En na mijn gesprek met voornoemde dame ben ik hier nog meer over na gaan denken. Wij hadden destijds al besloten (voor deze hele situatie rondom de zaaddonoren aan het licht kwam) dat als onze kinderen willen weten wie hun donor is, wij ze daarin zullen ondersteunen. Wij zullen alleen niet vanaf het moment dat ze enig besef hebben hoe de bloemetjes en bijtjes vliegen ze gaan uitleggen dat zij door middel van een eiceldonatie geboren zijn. Waarom? Om ze zelf te beschermen. Want wat als ze dit aan een vriendinnetje vertellen en daarmee ruzie krijgen en op school ze ermee gepest worden “jouw moeder is jouw moeder helemaal niet”? Dat willen wij ze niet aandoen. Dat is onze keuze, ook daar kun je van alles van vinden. Geheim erover doen levert niets op, maar er is een plaats en tijd voor alles. Zo ook voor dit (gecompliceerde) onderwerp. Daarnaast ben ik, op dat die eicel na, hun moeder. Ik heb ze negen maanden in mijn buik gedragen, ze hebben mijn bloed, ik heb ze in die negen maanden tot mensen laten ontwikkelen en nu zorg ik met mijn hele hart en ziel voor ze.

Wij zijn onze anonieme (nu nog in ieder geval-) eiceldonor oneindig dankbaar dat zij ons dit mooie geschenk heeft gegeven. Ik denk dat voor zaaddonoren de overweging niet anders is. Alleen is het bij zaaddonoren wel een overweging waard dat, als je een behoorlijk aantal vrouwen op anonieme basis een kind hebt kunnen schenken, je straks geconfronteerd kunt worden door een aantal kinderen die contact met je willen. Het lijkt mij een duivels dilemma.

Maar laten we niet te hard oordelen over alle partijen die erbij betrokken zijn, de ontvangers, de donoren maar ook de specialisten die dit (meestal) uit altruïsme hebben gedaan. Het enige wat wij als ontvangers kunnen doen is onze kinderen opvoeden tot sterke, evenwichtige kinderen die, wanneer ze te horen zijn hoe ze zijn ‘ontstaan’, zelf een afgewogen oordeel kunnen vellen en dat wij ze bij hun eventuele zoektocht zo goed mogelijk kunnen ondersteunen.