Veel vrouwen worden geconfronteerd met de welbekende “genetische rouw” die optreedt wanneer we moeten afzien van onze eigen geslachtscellen, wat bij sommige paren angst en frustratie teweegbrengt. Deze vraag heeft echter betrekking op een nog onbekend en zeer interessant onderwerp voor onze vruchtbaarheidsspecialisten, namelijk de epigenetica.

Wat is epigenetica?

DNA, genen en epigenetica (veranderingen in de genfunctie zonder het DNA te wijzigen), kunnen worden opgevat als een abstracte lezing die we niet volledig begrijpen. Om deze reden en om te begrijpen wat epigenetica is, spraken we met dokter Estefanía Rodríguez, codirecteur en hoofd van onderzoek van de vruchtbaarheidskliniek IVF Donostia.

Epigenetica is de wetenschap die bestudeert wat voor effecten of veranderingen externe of omgevingsfactoren kunnen teweegbrengen in de genetische functie, zonder veranderingen teweeg te brengen in de DNA-sequentie.

Volgens de vruchtbaarheidsspecialist “zijn wij het resultaat van interacties tussen al onze genen en van hun interactie met de omgeving waarin we leven, vanaf het moment dat we in de baarmoeder zitten tot we sterven. Epigenetica speelt een zeer belangrijke rol in ons leven, aangezien wij gedurende ons hele leven veranderingen in ons DNA kunnen ondergaan.”

Voedingsfactoren zoals dieet, stress, blootstelling aan toxines en bepaalde hormonale veranderingen kunnen ertoe leiden dat onze epigenetica wordt gewijzigd, vanaf de groei van het embryo tot onze dood. Dit kan zowel gunstig als ongunstig zijn voor ons.

Epigenetische veranderingen of modificaties onderscheiden ons niet alleen lichamelijk of in onze manier van zijn, ze kunnen ook ziekten veroorzaken zoals zwaarlijvigheid, diabetes of hartproblemen.

Wanneer veranderen we de epigenetica?

Verschillende wetenschappelijke onderzoeken bevestigen dat de omgeving en de levensstijl van de zwangere moeder, onafhankelijk of ze gedoneerde of eigen embryo’s draagt, de expressie of de remming van bepaalde specifieke functies in het embryo kunnen induceren, hetgeen aanleiding kan geven tot wijzigingen zoals wij die kunnen waarnemen in het proces van de overdracht van ziekten zoals diabetes of zwaarlijvigheid.

Epigenetica betekent letterlijk “voorbij de genetica”. Vreemd genoeg stellen we vast dat elk gen, zoals wij zagen bij de preïmplantationele genetische test voor aneuploïdie, 2 kopieën bevat – de ene geërfd van de zaadcel en de andere van de eicel – en normaal worden de 2 kopieën gelijk afgelezen. Er zijn echter ongeveer 100 genen waarbij slechts één van de kopieën wordt afgelezen, een verschijnsel dat “genomische imprinting” wordt genoemd.

Als deze mechanismen niet goed werken en de 2 kopieën of geen van beide worden afgelezen, kunnen ziekten ontstaan als het Angelman-syndroom, het Prader-Willi-syndroom, het Beckwith-Wiedemann-syndroom of het Silver Russell-syndroom.

Bovendien zijn er bepaalde perioden in de ontwikkeling van de baby waarin de genetica vatbaarder is voor DNA-wijzigingen, altijd als gevolg van deze omgevingsfactoren. Deze perioden zijn: preïmplantatie, zwangerschap, lactatie, kindertijd en puberteit.

Hoe beïnvloedt epigenetica de eiceldonatie?

Hoewel dokter Rodriguez verklaart dat “wij het resultaat zijn van onze interacties met de omgeving“, is aangetoond dat de omgeving van de baarmoeder, het lichaam van de zwangere moeder, de verzorging tijdens de zwangerschap, de omgeving waarin de baby zich tijdens de zwangerschap ontwikkelt, ongeacht of de geslachtscellen van donoren afkomstig zijn, fundamentele factoren zijn die onvermijdelijk de epigenetica van de baby zullen beïnvloeden en derhalve tot uiting zullen komen in de fysieke kenmerken en de gezondheidstoestand van het kind.

In alle klinieken van onze IVF-Life groep verstrekken wij uitvoerige informatie aan alle patiënten die een behandeling door middel van eiceldonatie  beginnen, waarbij wij benadrukken dat het DNA van de gedoneerde eicel niet de belangrijkste factor is die de ontwikkeling van de toekomstige baby beïnvloedt. Er zijn veel factoren die bepalen wie men uiteindelijk zal worden.

Wat draagt de zwangere moeder bij aan het embryo?

Talrijke wetenschappelijke studies hebben de effecten en gevolgen aangetoond die de omgeving heeft op de ontwikkeling van de toekomstige baby, zoals de voedingsgewoonten, de blootstelling aan bepaalde giftige stoffen of de levensstijl. Dat de zwangere moeder invloed heeft op de genetica van het embryo dat in haar baarmoeder groeit, is een erkend feit in termen van epigenetica.

Geavanceerde technieken: Eiceldonatie en embryodonatie

Dit alles bewijst dat zwangere moeders die een behandeling van geslachtsceldonatie ondergaan, een biologische en, tot op zekere hoogte, ook genetische band met hun toekomstige kinderen zullen ontwikkelen, zodat zij met hen veel meer zullen delen dan alleen de baarmoeder waarin zij zijn opgegroeid.

Deze behandelingen kunnen bestaan uit de adoptie van embryo’s en eiceldonatie, met eiceldonatie en/of spermadonatie:

• Eiceldonatiebehandeling 

In grote lijnen bestaat dit uit het uitvoeren van een in-vitrofertilisatie met donoreicellen. Het is een veilige en betrouwbare vruchtbaarheidsbehandeling met hoge zwangerschapspercentages.

Eiceldonatie wordt gesteund door de Spaanse wet op geassisteerde voortplanting, die de identiteit van de donoren en de toekomstige baby vrijwaart.

Veel gezinnen maken zich zorgen over het donorselectieproces. IVF-Life stelt geavanceerde protocollen op om voor elk gezin de meest geschikte donor te selecteren.

Bovendien voeren wij een gedetailleerd medisch onderzoek uit, zodat wij nauwkeurig kunnen beoordelen welke techniek het meest geschikt is voor elke patiënt. De kwaliteit van het laboratorium en de geavanceerde technologieën die bij elke techniek worden toegepast, alsmede de mogelijkheid om een behandeling op maat te bieden die is afgestemd op de behoeften van elke patiënt, zijn van fundamenteel belang voor het welslagen van het proces.

• Embryodonatie-behandeling

Deze vruchtbaarheidsbehandeling versnelt de behandelingstijd en voorkomt extra emotionele en financiële belasting. Bij embryodonatie adopteert men embryo’s van hoge kwaliteit die zijn gedoneerd door andere patiënten die hun wens om een gezin te stichten al hebben vervuld.

Tegenwoordig is het mogelijk embryo’s te ontdooien met een overlevingspercentage van bijna 100%. Hierdoor is de adoptie van embryo’s een doeltreffende reproductieve oplossing geworden voor patiënten die toegang willen hebben tot embryo’s van goede kwaliteit zonder een stimulatie van de eierstokken te moeten ondergaan.

Het belang van epigenetica in de embryonale ontwikkeling

Zoals reeds gezegd, fungeert epigenetica als een brug tussen de genen en de omgeving. Dat wil zeggen dat de omgeving bepaalde veranderingen in de genfunctie kan veroorzaken – zonder de DNA-sequentie te wijzigen – waardoor, onder andere, sommige eigenschappen zich manifesteren in plaats van andere. Deze veranderingen kunnen zich gedurende ons hele leven voordoen, inclusief de embryonale ontwikkeling in de baarmoeder.

De verschillende geassisteerde voortplantingstechnieken die door IVF-Life worden aangeboden, bieden vele stellen die onvruchtbaar zijn of die een hoog risico lopen om baby’s te krijgen die aan genetische ziekten lijden, de mogelijkheid om gezonde nakomelingen te krijgen. Er is echter altijd de bezorgdheid dat elke actie onbedoelde gevolgen kan hebben voor het nageslacht. Daarom zullen epigenetische modificaties de signalen zijn die bepalen welke genen in elke cel tot expressie komen en dat er een correcte embryonale ontwikkeling plaatsvindt.